Bazı şirketler vardır. Yıllarca farklı haberlerde okuruz onları, duyarız. Bazen bir yükseliş haberi olur bu, bazen en çok kazananlar arasına girmesi. Bizler için ise işçilerden gelen ihbarlardır çoğu zaman bu şirketlerin radarımıza girme nedeni.
Patronların Ensesindeyiz, geçtiğimiz haftalarda Ankara Şehir Hastanesi’nde çalışmakta olan temizlik işçilerinden çok sayıda ihbar aldı. Başlarda işçiler fazla mesaiden, az personelle çok iş yaptırılmasından şikâyet ediyorlardı. Sonrasında CCN Holdingin İnsan Kaynaklarından bir savunma talebi geldi. İşçilerden performans düşüklüğü nedeniyle savunma istiyorlar, savunma vermedikleri takdirde bunu kabul etmiş sayacaklarını bildiriyorlardı. İşçilerin pek çoğunun gururu kırılmıştı. Bizi arayanlar “biz işimizi iyi yapıyoruz, yapmasak nasıl sağlanır hastanede sağlıklı ortam” diyorlardı. Ne hikmetse savunma istenen bu yüzlerce işçinin bir ortak noktası daha vardı ki, o da en az dört yıldır orada çalışıyorlardı. Yani işçilerin toplu halde işten çıkarılması halinde, işten kendi rızaları ile ayrılmazlarsa kıdem tazminatı ödemek zorunda kalacaktı holding. İşçiler “Bu savunmayı bizi işten çıkarmak için yapıyorlar, zaten birçok arkadaşımız mobbing’e dayanamayarak istifa etti” diyorlardı.
İşte tüm bu durumlar bizi CCN Holdingi biraz daha yakından tanımaya itti. Kimdi bunlar, nasıl kurulmuş, ülkemizde neler yapmışlardı. Nasıl bir durumdalar ki asgari ücretle çalışan işçilere bu durumu reva görüyorlardı. Hadi gelin CCN Holdingi biraz daha yakından tanıyalım.
Şehir Hastaneleri nasıl kuruldu?
Kuruluş mantığı yeni rant alanları yaratmak olan bu hastaneler, kuruldukları günden bu yana patron şirketlerine ödenen yüksek kiralar, yetersiz çalışan sayısı, bitmeyen inşaatlar, lağım basan katlarla gündeme geldi.
AKP’li Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Neymiş, şehir hastanelerinin maliyetini kimse bilmiyormuş. Kendi cebimizden para vererek yaptırmıyoruz. Bu zatın şehir hastanelerinin nasıl bir modelle yapıldığından haberi yok. Hastaneleri devlet kendisi inşa etmiyor. Yıl, ay, gün koyuyoruz. Bu kadar gün, ay, yıl çalıştırmak suretiyle bu hastaneyi yapacaksın. Buna yap-işlet-devret denir” diyordu.
Şehir hastanesi denilen model dış dünyada Kamu Özel Ortaklığı (Public Private Partnership-3P) olarak bilinmekte. Devlet “param yok” diyerek hastane yatırımından çekilir. Elindeki araziyi 25 yıllığına ihaleyle özel bir şirkete devreder. Şirket arazi üzerine hastaneyle birlikte, AVM, otopark, eğlence merkezi inşaatları da yapar. Hastaneyi devlete kiralar. Diğer müştemilatı ise bir şekilde işletir. Ayrıca devlet; temizlik, yemekhane, güvenlik hizmetlerini de belirlenen süre boyunca yatırımcı şirketten satın alır. Bazı durumlarda bu listeye görüntüleme ve laboratuvar hizmetleri de eklenir.
KÖİ, “Bir sözleşmeye dayalı olarak, yatırım ve hizmetlerin, projeye yönelik maliyet, risk ve getirilerinin, kamu ve özel sektör arasında paylaşılması yoluyla gerçekleştirilmesini” ifade etmektedir.
Şehir Hastanelerinin yüklenici firmalarının bir bölümü AKP iktidarı döneminde palazlanan ve adlarını köprü, otoyol ve havaalanı projelerinden bildiğimiz CCN, Rönesans, Limak, Türkerler, GAMA, Akfen gibi holdinglerdir. Dünya enerji ve sağlık ekipmanları tekeli General Electrics, İtalyan taahhüt tekeli Astaldi, Fransız Meridiam gibi gruplar da projelerin uluslararası ortakları olarak öne çıkan gruplardan.
Bu yöntemle bir hastane yapımı söz konusu ise model, öncelikle devletin sermaye gruplarına kamu arazilerini bedelsiz olarak vermesi esasına dayanır, ardından yüklenici firmaya vergi indirimi ve teşvikler sunulur.
Proje sözleşmelerine göre bedelsiz kamu arazilerine inşa edilen şehir hastanelerinde devlet, yüklenici şirketlere kura endeksli olarak 25 yıl boyunca kira ödemek durumunda. Kira bedeli her yıl enflasyon oranında güncellenecek ancak kira sözleşmeleri açıklanmıyor. Ticari sır niteliğindeki sözleşmeler ancak dava konusu olduğunda gün yüzüne çıkabiliyor.
İşte bu şirketlerden ve bu habere konu olan CCN Holding, Türkiye’nin pek çok yerine yapılmış olan şehir hastanelerinin bir kısmının yapımında ve sonrasında tıbbi hizmetlerin dışında kalan hizmetlerdeki yüklenicilerden biri.
CCN Holding kimdir?
IC İçtaş’ın kurucusu ve ana hissedarı İbrahim Çeçen’in oğlu Murat Çeçen’in sahibi olduğu ve 2007 yılında kurulan CCN Holding, IC İçtaş’ın “kardeş” kuruluşu. AKP döneminin hızlı büyüyenleri arasında yer alan IC İçtaş, Limak, Kolin, Cengiz gibi gruplarla benzerlik gösteren, AKP öncesinde kamu ihalelerinde yerel ağırlığı bulunan bir grup. Ancak 2000’li yıllardaki özelleştirmeler ve ulaştırma projelerinde elde edilen imtiyazlarla büyük bir sıçrama yaşayan grup, Astaldi ile 3. Köprü yapımını üstlendi. CCN Holding’in üstlendiği ilk açılan Şehir Hastanesi olan Mersin ve Ankara Bilkent’in yatırım tutarı 1,5 milyar dolar civarında, 25 yıllık kira ödemesi de 4 milyar dolar civarında tahmin ediliyor. AKP iktidarı döneminde Antalya Havaalanı başta olmak üzere havalimanı işletmeciliği, liman, marina işletmeciliği enerji ve turizm yatırımlarıyla büyüyen grubun cirosu 1,5-2 milyar dolar aralığında ve Şehir Hastanelerinden gelen katkının çok yüksek olacağı görülüyor. 2008’den itibaren her yıl dünyanın en büyük inşaat şirketleri sıralamasında ilk 200’ün içinde yer alıyorlar.
CCN Holding Yönetim Kurulu Başkanı Murat Çeçen Dünya gazetesinde yer alan bir söyleşisinde Bilkent ve Mersin’den sonra yeni ihalelerin “peşinde” olduklarını, 3 milyar Euro yatırıma hazırlandıklarını söylüyor. Şehir hastaneleri etrafındaki tartışmaların yatırımcıyı “yorduğundan” şikâyet eden Çeçen “Para çok korkaktır, hemen kaçar, kendini güvende hissetmeli” diyor. Türkiye’nin bölgenin sağlık üssü olabileceğini ileri süren Çeçen projelerin hızlanması için “bürokrasinin bu vizyona inanması gerektiğini” de vurguluyor. Ve sonrasında şehir hastanelerinde uygulanan modeli samimiyetle açıklıyor: “Biz inşaatı yapıyoruz ve 5 yıl boyunca işletmesini üstleniyoruz. Sağlık sektörünün altyapısını ve yan sektörlerini oluşturduğumuz bir noktadayız. Biz devletin adına bir bina yapıyoruz, yatırımı biz gerçekleştiriyoruz. Sadece binayı da yapmıyoruz, piyasadaki en iyi, en yeni cihazlarla donatıyoruz. Devlet bize 25 yıl boyunca kira veriyor. Hastane boş da olsa, dolu da olsa… Hasta sayısı kriteri yok. 25 yıl boyunca sabit bir kira veriyor bize. İkincisi 19 tane hizmeti bizim sorumluluğumuza veriyor. Zaten devlet hastanelerinde de bu hizmetler taşere ediliyor. Temizlik, güvenlik, bahçe, atık toplama, yemekhane gibi… Bu 19 hizmet 5 yıl boyunca belirli bir rakam üzerinden bize veriliyor. Yatırımını da bizim yaptığımız hizmetler bunlar. Örneğin Urfa’daki bir devlet hastanesinde çamaşır hizmetleri özel sektöre verilirken şirket hazır bir altyapıya geliyor. Şehir hastanesinde ise biz çamaşırhaneyi kendimiz yapıyoruz. Makineleri de biz koyuyoruz. O nedenle bir tık daha yüksek bizim aldığımız bedel.”
Altyapı için yatırım yapan şirket bunu kira bedeli içinde bulundurmuyor üstelik. Altyapı için yaptıkları yatırım 5 yıl boyunca ayrıca ödenen hizmet bedeli içinde. 25 yılın sonunda hastaneyi devlete teslim edecekler, 5 yılın sonunda ise bir ihaleyle bu hizmetleri yeniden satışa çıkaracak devlet.
İşte yukarıda bahsi geçen modelle kurulan, CCN Holding’in en büyük yatırımlarından biri de Ankara Bilkent Şehir Hastanesi. Kamu Özel İş birliği modeliyle ihalesi yapılan sağlık kampüsü projelerinde en büyük hacimli finansal kapanış, yedi bankanın katılımıyla bu projede gerçekleşiyor. Bu sözleşme o yıllarda PFI tarafından verilen “Yılın Sözleşmesi-Türkiye”, EMEA Finance tarafından “Proje Finansman” kategorisinde verilen En İyi Sosyal Gelişme Sözleşmesi (CEE)”, “En İyi Sağlık Hizmeti Sözleşmesi (EMEA)” ve Bonds, Loans & Sukuk tarafından verilen “Yılın Altyapı Finansman Sözleşmesi” ödüllerinin sahibi oluyor.
Holding bünyesinde farklı sektörlerde faaliyet gösteren pek çok şirket mevcut. Avrupa’nın en büyük hastanesi Ankara Bilkent Şehir Hastanesi gibi devasa projeler onların deyimiyle aslında buzdağının görünen kısmı. Bu alanlar şöyle;
CCN İnşaat
2006 yılında Bakü’de inşa ettiği Haydar Aliyev Kültür Merkezi ile inşaat dünyasına giren şirket Türkiye’de Ankara Bilkent ve Mersin Şehir Hastanelerinin inşasını yaptı.
Ankara Şehir Hastanesi, Türkiye’nin sağlık alanındaki en büyük Kamu-Özel İş birliği projesi olan ve dünyanın tek parçada yapılan en büyük hastanesi unvanını taşıyor. Bilkent şehir hastanesi yakınında bulunan Sağlık Bakanlığı’nın Hizmet Binası da yine CCN tarafından yapılmış.
Ülke dışında da yatırım yaptıkları görülüyor. Özellikle Azerbaycan’da pek çok AVM içeren kompleks inşa etmişler. Bunlardan en meşhur olanı ise Haydar Aliyev Kültür merkezi. Yine yapmış oldukları Shahdağ Turizm Kompleksi Azerbaycan’ın ilk ve tek kayak tesislerini barındırmakta. Bakü Premium Villaları, Bilgeh Villaları, Azerbaycan Devlet Sahil Tesisleri imzalarının bulunduğu diğer yapılar.
CCN Sağlık
Kamu-Özel İş Birliği (KOİ) modeliyle kurulan şehir hastanelerinde yılda yaklaşık 10 milyon hastaya hizmet verdiklerini ifade ediyorlar.
Bu modelle hayata geçirilecek olan projeler arasında Türkiye Halk Sağlığı Kurumu ve Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu da var. Bu yatırım sayesinde ulusal ve uluslararası araştırma-geliştirme deney, test ve onay programlarının yürütülebileceği bir altyapı kurmayı hedefliyorlar.
Ankara Bilkent Şehir Hastanesi, Türkiye’de finansman anlaşması imzalanan en büyük projeleri denebilir. Finansman için, yerli ve yabancı 8 bankadan proje finansman kredisi sağlamışlar. Bu hastanenin tüm planlama, teknik alt yapısının belirlenmesi ve uygulanışın kontrolü, lojistik faaliyetleri ve satın alması CCN Biyomedikal; bina ve arazi hizmetleri, olağanüstü bakım, ortak hizmetler, tekstil, mobilya ve mefruşat, yer ve bahçe bakım ile diğer medikal ekip destek hizmetleri CCN Teknik tarafından; ilaçlama, temizlik, güvenlik, çamaşırhane, idari ofis, atık yönetimi, otopark, catering, hasta yönlendirme ve refakat, resepsiyon ile taşıma hizmetleri ise CCN Servis tarafından yapılmakta.
Benzer bir şekilde Mersin Şehir Hastanesi de yerli ve yabancı 3 adet bankadan 270 milyon Euro’luk proje finansman kredisi ile yapılmış.
CCN Güvenlik
5188 Sayılı Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanun ve bu kanunun uygulanmasına ilişkin yönetmelik hükümleri doğrultusunda kamu güvenliğini tamamlayıcı olarak koruma ve güvenlik hizmeti vermekteler.
Bu kapsamda; Ankara Bilkent Şehir Hastanesi Kampüsünde 674.000 m2 üzerine kurulu 1.312.358 m2 kapalı alanda, Mersin Şehir Hastanesinde 232.000 m2 üzerine kurulu 374.000 m2 kapalı alanda, yine Gaziantep Entegre Sağlık Kampüsü İnşaatında 638.000 m2 şantiye alanında 24 saat esasına göre Özel Güvenlik Hizmeti verilmekte.
CCN Servis
Birçok alanda faaliyet gösteriyorlar. Bunların arasında Atık Yönetimi Hizmetlerinden tutun da yemek üretimi bile var.
Şehir hastaneleri gibi büyük alanlarda verilmek zorunda kalınan ve bunu da bir para kazanma aracına dönüştüren şirket günlük 20.000 kişi Hasta Yönlendirme ve Refakat/ Resepsiyon/ Yardım Masası Taşıma Hizmetleri kapsamında karşılayarak ilgili alanlara yönlendirilmekte/taşınmaktadır.
Bunların dışında Yardım Masası Hizmetleri, Yemek Hizmetleri, Temizlik Hizmetleri, Güvenlik Hizmetleri, Otopark Hizmetleri, HYRT, İlaçlama Hizmetleri, Çamaşırhane Hizmetleri gibi taşere edilebilecek bütün alanlar düşünülmüş. Bu faaliyetlerin hepsi şirket için büyük gelir kaynakları yaratıyor.
CCN Klinik
KÖİ modeli ile işletilen sağlık kampüslerinde tıbbi ekipman planlama, yatırım ve operasyon faaliyetleri yürütmekteler. Bu hizmetlerin verildiği yerler arasında 97 Üniteli Genel, Onkolojik ve Çocuk Endoskopi Ünitesi, 127 Üniteli Erişkin ve Çocuk Kemoterapi Merkezi, Tüp Bebek Merkezi, Göz Hastalıkları Merkezi, Erişkin ve Çocuk Kemik İliği Transplantasyon Merkezleri, Transplantasyon Merkezi, Anjiografi Merkezi, 10 Yataklı İyot Tedavi Merkezi, 38 Yataklı Erişkin ve Çocuk Diyaliz Merkezi, 24 Yataklı Yanık Merkezi bulunuyor. Görüntüleme Hizmetleri kapsamında günlük 8.000 çekim ve Sterilizasyon ve Dezenfeksiyon Hizmetleri kapsamında günlük 9.000 sterilizasyon/ dezenfeksiyon yapıldığını ifade ediyorlar.
CCN Eğitim
CCN Eğitim, CCN Holding bünyesinde 2013 yılında faaliyet göstermeye başlamış. Birçoğunuzun okuduğunda şaşıracağından emin olduğumuz şekliyle Türk Eğitim Derneği ile iş birliği yapmışlar. Bu iş birliği sonucunda 2014-2015 eğitim öğretim yılında TED İzmir Koleji’ni ve 2015-2016 eğitim öğretim yılında ise TED Kocaeli Koleji’ni Türk Eğitim Derneği çatısı altında işletmeye başlamışlar.
CCN Teknik
CCN Teknik, KÖİ modeli ile yapılmış olan Mersin ve Ankara Bilkent Şehir Hastanelerinde bina ve arazi hizmetleri, olağanüstü bakım onarım hizmetleri, ortak hizmetler, yer ve bahçe bakım hizmetlerini vermekte.
Bu hizmetlerin kapsamında; güç kaynakları, ısıtma ve soğutma sistemleri, yoğun bakım, sterilizasyon ünitesi, laboratuvar, izolasyon odaları, anjiyo üniteleri ve ameliyathane HEPA Filtreleri, yangın söndürme ekipmanları, taşıyıcı sistemler, yürüyen merdivenler ve yollar bulunmakta.
Ice Yatchs
CCN Holding bu alandan da geri kalmak istememiş ve 2015 yılında yat inşa ve işletme işine girişmiş.
İlk modellerinin inşası Kocaeli Serbest Bölgede bulunan modern hangarında devam etmekte.
Sağlık alanı kapitalizmde yüksek kâr getirili bir alan olarak uzunca bir süredir patronların kâr iştahını kabartıyor. Dünyada farklı örnekleri mevcut ve ne yazık ki ülkemizde verilen onca mücadeleye rağmen bundan payını aldı ve almaya devam ediyor. Patronların ağzından bu iştahla dökülen şu cümlelere kulak verelim: “Dünyada en hızlı gelişecek sektörlerden biri sağlık. Biz şehir hastaneleri modeli ile tüm coğrafyamızda dev hastaneler kurabiliriz. Böyle bir vizyon var, bunu yapabilecek gücümüz de var. Doktoruyla, mühendisiyle, cihaz üreticisi, hemşiresiyle. Bir sağlık vadisi kurulabilir. Dünyanın en büyük sağlık üniversitesini, hastanesini koyun. Üreticileri çağırın orada üretime. Konut üreticisi gelip konutunu üretsin. Al sana bir ekonomi.”
Hastalığı önlemek, insanlar daha sağlıklı koşullarda nasıl yaşara kafa yormak yerine biz bundan nasıl daha fazla para kazanırız fikrine odaklanmak tam olarak böyle bir şey işte. Bizi bunun için hasta bile edebilirler değil mi!
